Kişisel zevkler, moda dünyamızı bir hayli etkilerken bizi olduğumuzdan kısa ya da kilolu göstermemesi için de kılı kırk yararız. Peki gerçekten de enine çizgiler bizleri olduğumuzdan daha kilolu mu gösteriyor?
Ortalıkta dolaşan bu genellemelere bağlı kalmak yerine kıyafet seçiminde bireysel tercihleri ve rahatlığı göz önünde bulundurmak her zaman daha önemli olacaktır. Ama içiniz rahatlayacaksa eğer evet, bu bir illüzyondan ibaretmiş.
Bilim insanı Hermann von Helmholtz, çizgilerin algı üzerindeki etkilerini incelerken ilginç bir gözlemde bulundu.
Hepimiz Helmholtz’un iddiasına kafa yormadan önce düşünce süzgecinden geçirelim. Aynı boyutlarda bir karenin yatay çizgilerle daha geniş, dikey çizgilerle ise daha uzun göründüğünü düşündük değil mi? O zaman başta elendiniz. Çünkü Helmholtz’un araştırmasında bu durumun tam tersi gözlemlendi. Bu da günümüzde “Helmholtz İllüzyonu” olarak adlandırıldı.
Helmholtz’un düşüncesine göre yatay çizgilerin bir kareyi doldurması karenin boyunu uzun gösteriyordu. Ancak Helmholtz bu deneyi gerçek insanlar üzerinde test etmemişti. Peki bu araştırmadan sonra ne oldu dersiniz?
Yatay çizgili karenin gerçek boyutundan %14 daha uzun algılandığı, dikey çizgili karenin ise gerçek boyutundan %4,06 daha geniş algılandığı ortaya çıktı!
İlerleyen safhalarda bu konu hakkında bir dizi araştırma yapılması planlanmıştı. Ancak ne yazık ki bu noktada bilim insanları arasında bir fikir birliği sağlanamamış. 2009 yılında İngiliz psikologlar Peter Thompson ve Kyriaki Mikellidou, üç boyutlu kadın modelleri kullanarak konuyla ilgili bir çalışma gerçekleştirdi.
Bu çalışmada katılımcılar, yatay ve dikey çizgili elbiseler giymiş 200 tane kadın fotoğrafını karşılaştırdılar ve hangi kadının daha kilolu göründüğünü belirttiler. Bahsettiğimiz illüzyon gerçek mi, yoksa yanılsamadan mı ibaret olduğunu test etmek isteyen araştırmanın sonucu ise çok şaşırtıcıydı. Çünkü aynı bedendeki iki kadından yatay çizgili elbise giyenin daha zayıf göründüğü tespit edildi.
2011’de York Üniversitesinden psikologlar, bu illüzyonun her şeyde geçerli olup olmadığını araştırdı.
Araştırmacılar, öncelikle illüzyonu üç boyutlu bir silindir üzerinde test etti. Bulguların aynı olduğunu fark ettiklerinde, deneyi bu sefer kıyafetler üzerinde uygulamaya karar verdiler. İki cansız mankene de yatay ya da dikey çizgili kıyafetler giydirildi. Sonuçlar, her iki durumda da dikey çizgilerle kaplı alanın aynı büyüklükteki yatay çizgilerle kaplı alanlardan daha geniş algılandığını gösterdi.
Bu konuyla ilgili çalışmalar bitti sandıysanız yanıldınız. Çünkü bu işte bi’ terslik olabileceği düşünülerek yine bir araştırma yapıldı. Araştırmacılar, önceki çalışmalarda bir eksiklik olduğunu fark ettiler ve bu sefer işleri biraz karıştırmaya karar verdiler.
Önceki deneylerde kullanılan modeller birbirinin kopyasıydı, fakat insanlar birbirinin tamamen aynısı değildi.
Önceki deneylerde aynı bedene sahip kişi ve mankenlerde deney yapıldığı için bir yanılsama olabileceği düşünüldü. Bu yüzden bu deneylerinde zayıf, ince, uzun, şişman; yani farklı vücut tiplerinde modeller kullandılar. Ve işte burada ilginç bir durum ortaya çıktı.
İnce modeller, yatay çizgili kıyafetlerle daha da ince görünüyorlardı, yani Helmholtz İllüzyonu böylece teyit edilmiş oldu. Ancak aynı durum kilolu modeller için geçerli değildi. Aslında kilolu modellerde çizgi türünün pek bir etkisi olmuyordu.
Yani artık kıyafet seçerken yatay çizgilerin sizi kilolu göstereceği endişesine kapılmanıza gerek yok. Geleneksel bilgelik her zaman doğru sonucu vermiyor!
İllüzyonlarla ilgili diğer içeriklerimiz:
